Samenvatting

Voor de stad als woon- en leefgemeente geven Nijmegenaren in 2019 gemiddeld het rapportcijfer 7,8 (was 7,7 in 2017). Een ruime meerderheid vindt Nijmegen een mooie stad (89%). In de ranglijst van aan te pakken stadsproblemen volgens Nijmegenaren staan slechte verkeersdoorstroming en verkeersdrukte bovenaan, gevolgd door rommel/zwerfvuil, criminaliteit en drugsoverlast. De sterkste stijger op de ranglijst is ‘slechte kansen voor starters op de woningmarkt’. En ook ’te hoge huizenprijzen’ behoort tot de stijgers.

Ook voor de buurt is de waardering gemiddeld genomen hoog.

• Voor de woonbuurt als plek om te wonen en leven geven de Nijmegenaren in 2019 gemiddeld het rapportcijfer 7,6 (was 7,5 in 2017)
• In 8 van de 36 woonwijken is het bewonersoordeel over de buurt bovengemiddeld: 6 wijken in Nijmegen-Oost plus Hazenkamp en Lent scoren goed tot zeer goed.
• In 9 wijken is het bewonersoordeel over de buurt beneden het gemiddelde (waaronder vijf in Dukenburg en twee in Lindenholt). Die 9 wijken scoren wel voldoende of ruim voldoende. Het laagste gemiddelde rapportcijfer van bewoners voor de wijk is een 6,6.  
• In 8 wijken zien we positieve ontwikkelingen: Stadscentrum, Wolfskuil, Biezen, Hengstdal, Hazenkamp, Goffert, Hatertse Hei en Lent.
• In 5 wijken zien we negatieve ontwikkelingen: Meijhorst, Zwanenveld, Tolhuis, Lankforst en ’t Acker.
• Binnen een aantal wijken blijven er behoorlijke verschillen tussen goede en mindere buurten bestaan. In totaal zijn er binnen 13 van de 36 Nijmeegse woonwijken in totaal 26 buurten of deelgebieden met leefbaarheidsrisico’s. Deze deelgebieden van verschillende omvang scoren in de ‘Leefbaarometer’ zwak of onvoldoende op basis van basis van statistieken over woningen, bewoners, voorzieningen, veiligheid en de fysieke leefomgeving (de Leefbaarometer is een instrument van het ministerie van BZK, waarmee de leefbaarheid in alle bewoonde wijken en buurten in Nederland in beeld gebracht wordt). De betreffende  26 buurten of deelgebieden liggen vooral in Neerbosch-Oost, Hatert en Meijhorst, maar ook in andere wijken binnen Dukenburg, in Lindenholt en in Nijmegen-West.

Figuur: Rapportcijfers en scores bewoners over stad en buurt. Bron: Burgerpeiling O&S.

In de ranglijst van met voorrang aan te pakken buurtproblemen volgens bewoners is rommel/zwerfvuil gestegen naar de eerste plek. Tegelijk zien we dat het aandeel dat de buurt schoon vindt de laatste jaren niet veranderd is (73%). Jongerenoverlast is uit de top tien gezakt. Verder zijn er in vergelijking met 2017 geen grote verschuivingen in de ranglijst van buurtproblemen. Op plek twee staat verkeersveiligheid/verkeersdrukte en op plek drie onvoldoende parkeerplaatsen/parkeeroverlast.

De score voor de sociale kwaliteit laat zien in hoeverre Nijmegenaren zich verbonden voelen met hun buurt en buurtgenoten. Deze score is de laatste jaren gelijk gebleven. Wel zijn er aanzienlijke verschillen tussen de stadsdelen. In Nijmegen-Noord (6,6), Nijmegen-Oost (6,3) en Nijmegen-Midden (6,2) is de score het hoogst. Het Centrum scoort het laagst (5,0) en ook Lindenholt en Dukenburg scoren beneden het gemiddelde.
Van de Nijmegenaren woonachtig in buurten met een diversiteit naar herkomst vindt 47% dat de bewoners met en de bewoners zonder migrantenachtergrond ‘goed’ met elkaar samenleven; 10% heeft voor ‘slecht’ gekozen. In de volgende wijken is relatief weinig voor ‘goed’ (31-44%) en relatief veel voor ‘slecht’ (11-22%) gekozen: Wolfskuil, Neerbosch-Oost, Heseveld, Grootstal, Meijhorst en Malvert.

Het aantal voltijdstudenten aan de Radboud Universiteit en de HAN is verder gegroeid naar circa 43.000 in studiejaar 2018/2019. Nijmegen is na Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Groningen de vijfde studentenstad van Nederland. In Nijmegen wonen ongeveer 19.500 studenten. Dat aantal is sinds studiejaar 2016/2017 iets afgenomen.
De studenten, van wie een deel na de studie in Nijmegen blijft wonen, zijn al vele jaren een belangrijke factor bij de flinke groei van het inwonertal van Nijmegen (circa 177.700 inwoners op 1 januari 2020; +11.300 in de periode 2013 t/m 2019). De groei van het inwonertal in Nijmegen is sterker dan in de meeste benchmarksteden.

Figuur: Groei aantal inwoners in periode 1 januari 2013 – 1 januari 2019. Bron: CBS.

Diverse factoren zorgen ervoor dat Nijmegen zal blijven groeien:

• Nijmegen zal de komende jaren naar verwachting veel studenten naar de stad blijven trekken (lichte daling na een jarenlange forse stijging).
• Er is grote belangstelling voor de diversiteit van een stedelijke woonomgeving, niet alleen bij de groeiende groep alleenstaanden, maar ook bij huishoudens met kinderen en hoger opgeleiden.
• De concentratie van kennis, hoogopgeleiden en bedrijven binnen de kenniseconomie in (universiteits)steden zorgen voor een aantrekkelijk vestigingsmilieu. We zien dat Nijmegen een hooggewaardeerde woonstad is, die als uitvalsbasis dient voor werk elders in Nederland (45.000 Nijmegenaren werken buiten de stad, vooral buiten de regio).
• Voor de komende jaren staat er veel nieuwbouw gepland.

Het hoofdscenario in onze eigen gemeentelijke prognose, opgesteld in 2018, gaat uit van 198.500 inwoners in 2035.

Sinds 2012 zijn er veel nieuwbouwwoningen opgeleverd (gemiddeld 1.000 per jaar versus gemiddeld bijna 700 per jaar voor de benchmarksteden). De piek lag in 2016 en 2017. In 2019 werden circa 860 nieuwbouwwoningen gerealiseerd.
Ondanks de toename van de woningvoorraad, is er sprake van krapte op de woningmarkt.

• In de laatste vijf jaar zien we het aanbod aan bestaande koopwoningen in hoog tempo opdrogen. Door de verkrappende markt stijgt de gemiddelde transactieprijs (gemiddeld meer dan €300.000 in 2019). Ook landelijk stijgt die prijs, waardoor Nijmeegse woningen wel nog steeds 5 à 10% goedkoper zijn.
• Wie reageert op een huurwoning van een corporatie had in 2019 een kans van 8% op succes. Voor starters liggen de slaagkansen lager (5,4%) dan voor doorstromers (9,2%). Het aandeel huishoudens, dat met een te hoog inkomen in goedkope huurwoningen woont, is wat afgenomen.
• ABF heeft berekend dat de woningmarktregio Nijmegen in 2020 tot de gebieden met het hoogste woningtekort behoort (in de top drie van Nederland). Gezien de forse voorspelde groei van het aantal huishoudens (in 2040 10.000 tot 13.500 huishoudens erbij) zal de vraag naar woningen in Nijmegen groot blijven. Het aantal eenpersoonshuishoudens zal het sterkst groeien, wat zal leiden tot een groeiende behoefte aan etagewoningen. De geplande nieuwbouw in de Waalsprong is niet voldoende om de verwachte huishoudensgroei te kunnen opvangen. Daarom zijn er ook plannen voor nieuwbouw in de rest van Nijmegen.

De afgelopen jaren is de spanning op de kamermarkt voor studenten afgenomen. Er is aanbod bijgekomen en door het nieuwe studiefinancieringsstelsel gaan minder studenten op kamers wonen. Wel is de markt nog steeds krap.

De waardering van ondernemers voor het ondernemersklimaat is sinds 2010 tamelijk stabiel. Het gemiddelde rapportcijfer hiervoor ligt in 2018 op 6,6. In de periode 2008-2016 steeg het gemiddelde rapportcijfer van ondernemers voor het imago van de stad van 6,7 naar 7,3. Het rapportcijfer van ondernemers en instellingen voor het woon- en leefklimaat in Nijmegen steeg nog sterker: van 6,7 in 2008 naar 7,5 in 2016. In 2018 zijn deze rapportcijfers gelijk gebleven. Het rapportcijfer voor de directe bedrijfsomgeving schommelt sinds 2008 tussen de 6,9 en 7,1 (7,0 in 2018).

De algemene waardering van bezoekers voor de Nijmeegse binnenstad is gestegen, naar 7,7 in 2018. Dat is het hoogste cijfer sinds de start van de peilingen onder bezoekers in 1996. Behalve om een algemeen oordeel, vragen we de bezoekers om zestien aspecten van de binnenstad te beoordelen. In 2018 worden de bereikbaarheid met de fiets (8,2), het horeca-aanbod (8,1), de bereikbaarheid met het openbaar vervoer (7,9), de sfeer en gezelligheid (7,7) en de veiligheid (7,6) het beste beoordeeld. Het parkeertarief (5,2) en het groen (6,2) krijgen de laagste cijfers.

Figuur: Waardering bezoekers voor aspecten van stadscentrum (gemiddelde rapportcijfers). Bron: Stadscentrummonitor, O&S.

Voor bijna alle aspecten geldt dat het gemiddelde rapportcijfer in vergelijking met 2014 licht gestegen is.
Diverse gegevens laten een functieverschuiving voor de binnenstad zien: van een ‘place to buy’ naar een ‘place to be’ en ‘place to meet’: een afname van het winkeloppervlak en van passanten tijdens winkeltijden, terwijl het totaalaantal betaalde parkeeruren tijdens en buiten de winkeluren die daling niet vertoont; een toename van het aantal horecavestigingen, hotels en hotelovernachtingen en cultuurbezoekers.

In Nijmegen vinden jaarlijks circa 215 vergunningplichtige evenementen plaats, met een piek in 2017 (247). Van die evenementen trekken er circa 40 meer dan 2.000 bezoekers. Met de verschillende evenementen worden uiteenlopende doelgroepen bereikt. Twee evenementen springen er sterk uit: De Vierdaagsefeesten en de Vierdaagsemarsen. In de landelijke ranglijst voor 2018 van vrij toegankelijke evenementen - op basis van bezoekaantal en mediawaarde - staan de Vierdaagsefeesten en -marsen op de eerste respectievelijk derde plaats. De Vierdaagsefeesten trekken veruit de meeste bezoeken: ruim 1,6 miljoen bezoeken in 2019. Bezoekers en deelnemers geven hoge rapportcijfers voor de Nijmeegse evenementen. De bezoekers van culturele evenementen geven gemiddeld een 8,2, de bezoekers van sportevenementen een 8 en de deelnemers aan sportevenementen een 8,3.

Het winkelaanbod in Nijmegen is voor diverse gemeenten aan de zuidkant van de Waal behoorlijk belangrijk. En ook het culturele aanbod in Nijmegen trekt veel bezoekers uit de regio. De helft van de leerlingen op het voortgezet onderwijs in Nijmegen woont buiten de stad, voornamelijk in de directe regio. Verder wordt ruim zes op de tien banen van werknemers in Nijmegen vervuld door mensen die niet in Nijmegen wonen.

Het beeld van Nijmegen bij Nederlanders wordt het sterkst bepaald door de Vierdaagse, maar ook door de ligging aan de rivier, de opleidingsmogelijkheden en het historisch karakter. Nederlanders vinden vooral de omschrijving ‘historische stad’ goed bij Nijmegen passen (70%), gevolgd door ‘loopstad’ (67%) en ‘studentenstad’ (60%). Niet heel veel Nederlanders zien Nijmegen als een ‘cultuurstad’, terwijl Nijmegen een relatief groot cultuuraanbod heeft. Het rapportcijfer van Nederlanders voor de stad steeg van 6,8 in 2015 naar 7,0 in 2017. Het algemene beeld van de stad wordt positiever naarmate men vaker in Nijmegen komt. Mensen die Nijmegen nooit bezochten geven een 6 en regelmatige bezoekers een 7,7. De Nederlanders, die Nijmegen bezocht hebben, oordelen veelal positief over het aanbod waarvoor men Nijmegen heeft bezocht (winkelen, horecabezoek, bezienswaardigheden binnenstad, ervaren geschiedenis, musea, culturele voorstellingen). Het recreatieve bezoek aan Nijmegen is aan het toenemen. Het aantal hotelovernachtingen is sinds 2012 meer dan verdubbeld, van circa 143.000 in 2012 naar ruim 300.000 in 2018 (inclusief B&B’s).

Nijmegen scoort hoog op enkele ranglijsten voor de grote steden. Op de ranglijst voor woonaantrekkelijkheid (Atlas voor gemeenten) staat Nijmegen in 2019 op de zevende plaats. Dat is hoger dan alle andere steden in onze vaste set van benchmarksteden. En ook op de ranglijst van sterkste stedenmerken van Nederland (Beerda Brand Consultancy) staat Nijmegen in 2017 zevende. Van de vaste set van benchmarksteden staan alleen Maastricht (vierde plaats) en Groningen (zesde plaats) hoger. Zaken die relatief sterk bijdragen aan de merkkracht van Nijmegen zijn: veel groen/mooie natuur, aantrekkelijke wandel- en fietsmogelijkheden en aantrekkelijke mogelijkheden voor vakantie.