Duurzaamheid

We zien particulieren en bedrijven in onze stad kiezen voor zonnepanelen of zonneboilers. Het aantal woningen met stadsverwarming via een warmtenet neemt gestaag toe. Bewoners realiseerden in 2016 windturbines langs de A15. Hoe gaat het eigenlijk met de “hernieuwbare energie” in Nijmegen? Deze energievorm  komt uit bronnen die praktisch onbeperkt zijn te gebruiken. Denk aan wind of zon.

Vier wetenswaardigheden rond energieopwekking door Nijmegenaren:

• Zonnepanelen, zonneboilers en windmolens worden gezien als zinvolle toepassingsmogelijkheden.
• Het aantal zonnestroom-installaties neemt al enige tijd flink toe, maar is beperkt in vergelijking met het totaalaantal energie-aansluitingen.
• De wijken Goffert, Lent en Hees zijn koplopers in zonnestroom.
• Steeds meer Nijmeegse woningen zijn op stadsverwarming aangesloten.

Hernieuwbare energie, ook wel duurzame of groene energie genoemd, is afkomstig van natuurlijke bronnen die constant worden aangevuld:

• Voorbeelden zijn energie uit wind, waterkracht, zon, bodem, buitenluchtwarmte en biomassa.
• Het aandeel lokaal opgewekte hernieuwbare energie in het totale stedelijke verbruik (“% hernieuwbare energie”) bedroeg in 2017 2,6% (bron: klimaatmonitor.nl). Dit is een door Rijkswaterstaat berekende waarde op basis van gegevens uit meerdere bronnen.
• Het % hernieuwbare energie in Nijmegen is na 2015 duidelijk toegenomen.

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl).

• In vergelijking met andere steden blijft het aandeel opgewekte hernieuwbare energie in het totale Nijmeegse verbruik wat laag. Onze vaste set vergelijkbare steden kende in 2017 een gemiddeld aandeel van 3,7%. Hierbij wel de aantekening dat het om berekende waarden gaat.

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik; stedenvergelijking.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl). Maastricht: cijfer 2016

Hoe staan Nijmegenaren tegenover hernieuwbare energie?

• Vrijwel alle Nijmegenaren (panelleden) vinden de toepassing van duurzame energie (zeer) belangrijk. Landelijk zegt ruim drie kwart van de bevolking de noodzaak van duurzame energie in te zien (CBS, 2018).
• Zo nodig mag dit voor een (toenemend) deel van de Nijmegenaren wat meer kosten (48% in 2017). Landelijk geldt dat voor 12% (CBS, 2018).
• Het is voor burgers moeilijk het belang van lokale energieopwekking, bijvoorbeeld in Nijmegen zelf of directe omgeving, in te schatten.
• Toepassing van zonnepanelen (elektriciteit), zonneboilers (warm water), wind (electriciteit) of warmtepompen (ruimteverwarming) wordt zinvol geacht, maar deze technieken zijn nog niet zoveel in gebruik.
• Een toenemend deel van de Nijmegenaren is voorstander van plaatsing van windmolens in onze stad (58% in 2017). Ongeveer een op de vijf is er geen voorstander van.
• Over het algemeen hebben Nijmegenaren liever dat windmolens worden geplaatst buiten hun directe woonomgeving, bijvoorbeeld op bedrijventerreinen of aan de rand van de stad. Landelijk gezien lijken er minder bezwaren bij burgers omtrent de vestiging van een windmolenpark in de buurt van de eigen woonomgeving  (47% geen probleem, CBS 2018).

Meer informatie: notitie ‘Energie en milieu in het dagelijks leven, 2017’

Net als elders in Nederland zien we in Nijmegen een behoorlijke toename van het zelf opwekken van elektriciteit met behulp van zonnepanelen:

• Vooral na 2011 is het aantal installaties en het opgewekte vermogen flink toegenomen.
• In 2018 zijn er ruim 6.500 geregistreerde zonnestroom-installaties op woningen in Nijmegen. De stad kent in 2018 ca. 44.000 eengezinswoningen en 37.000 meergezinswoningen.
• Samen vertegenwoordigen deze Nijmeegse zonnepanelen ruim 17.000 kW opgesteld vermogen (in 2018).

Figuur: Opwekking elektriciteit: aantal zonnestroom-installaties op woningen (kleinverbruik-aansluitingen). Bron: CBS, tot 2012 EIB.

Figuur: Opwekking elektriciteit: opgesteld vermogen zonnestroom in kW (op woningen). Bron: CBS, tot 2012 EIB.

Als het gaat om het opgesteld vermogen (op basis van het aantal zonnepanelen) per wijk zijn er duidelijke verschillen zichtbaar:

• In de wijken Goffert (ruim 10.000 panelen in 2018), Lent (9.500) en Hees (8.400) liggen de meeste zonnepanelen (bron: Gemeente Nijmegen - Energie aan zet, energiemonitoring 2008-2018, november 2019).
• Hatert (4.600 panelen in 2018), Oosterhout (4.400) en Meijhorst (4.300) vormen een tweede groep.
• Wijken als Benedenstad (100 panelen in 2018) en Malvert (450) kennen minder opgesteld vermogen.

Nijmegen doet het inmiddels verhoudingsgewijs goed op het terrein van zonne- en windstroom:

• Het aandeel woningen met zonnestroom-installaties is in Nijmegen wat hoger dan gemiddeld in vergelijkbare steden.
• Het opgestelde vermogen aan zonnecollectoren is vrij gemiddeld.
• Met vier molens staat er sinds 2016 10 megawatt windvermogen opgesteld op land.

Figuur: Geregistreerde zonne-energie-installaties in 2018 (% woningen en opgesteld vermogen in gemeente), stedenvergelijking. Bron: CBS - Zonnestroom (via waarstaatjegemeente.nl).
Nijmegen versus vergelijkbare steden:

• Er in zijn in onze stad naar verhouding wat meer zonnestroominstallaties geplaatst dan in vergelijkbare steden: op 8% van de woningen in 2018.
• Het totale opgestelde vermogen aan zonnecellen is gemiddeld. De ruim 17.000 kWh in 2018 is wat lager dan Eindhoven, Groningen en Tilburg.
• De vier windturbines langs de A15 betekenen 10 megawatt opgesteld windvermogen op land. Tilburg voorzag in 2018 in bijna 15MW opgesteld vermogen.

Figuur: opgesteld windvermogen op land, 2018. Bron: Windstats.nl, Bosch & Van Rijn (via waarstaatjegemeente.nl).

Op warmtenet Nijmegen (stadsverwarming) neemt het aantal aangesloten woningen gestaag toe, tot inmiddels 6.243 aansluitingen op 1-1-2019. Dat is bijna 8% van alle Nijmeegse woningen.

Figuur: Aantal Nijmeegse woningen aangesloten op stadsverwarming. Bron: Vattenfall, berekening O&S.