Duurzaamheid

Nijmegen vormt voor velen een schoon en veilig leefmilieu. Desalniettemin zijn er aandachtspunten:

• Er speelt in de woonomgeving veel geluidsoverlast van buren of buurtgenoten en van verkeerslawaai.
• Stankoverlast komt minder naar voren, deze is er vooral van gft-containers of afvalbakken, barbecue of open vuren en wegverkeer.
• De luchtkwaliteit vraagt vooral aandacht rond de grotere stadswegen.
• Er zijn ruim honderd milieubelastende of risicovolle bedrijven binnen onze gemeente.

Geluidoverlast?
Jazeker, een aanzienlijke groep huishoudens heeft te maken met geluidsoverlast in de eigen woonomgeving:

• 16% van de Nijmeegse huishoudens ervaart deze hinder in 2019 vaak en 46% op bepaalde momenten;
• Meest genoemde oorzaken zijn geluid van buren of buurtgenoten, van wegverkeer, van bromfietsen, scooters of motoren en van evenementen of feesten;
• Wijken waar vaak geluidsoverlast wordt ervaren zijn Benedenstad en Stadscentrum. In Bottendaal, Galgenveld, Altrade en Aldenhof is geluidoverlast ook een thema, weliswaar in mindere mate. In Groenewoud, Lankforst en ’t Broek wordt weinig geluidoverlast ervaren.

Neemt geluidsoverlast toe?

• Regelmatige hinder van geluid in de eigen buurt lijkt toe te nemen, van 13,5% van de Nijmeegse huishoudens in 2015 die vaak geluidoverlast ervaren naar 16,0% in 2019.
• Vooral in Nijmegen-Oost, Nijmegen-Nieuw-West en Dukenburg is het aandeel huishoudens dat vaak geluidoverlast ervaart aan het stijgen. In deze drie stadsdelen zijn overlastbronnen vooral wegverkeer en bromfietsen/scooters, buren of buurtgenoten en evenementen of feesten.

Figuur: Percentage huishoudens dat vaak geluidsoverlast ervaart in eigen buurt. Bron: gemeente Nijmegen, Burgerpeiling.

Belangrijkste oorzaken van geluidsoverlast?
De meest genoemde bronnen van geluidoverlast in Nijmegen:

1. buren of buurtgenoten (8% van alle Nijmeegse huishoudens ervaart hiervan vaak geluidhinder, 24% ervaart hiervan soms hinder);
2. wegverkeer (7% vaak geluidhinder, 15% soms);
3. bromfietsen of motoren (6% vaak geluidhinder, 14% soms);
4. groepen jongeren op straat (5% vaak geluidhinder, 8% soms);
5. evenementen of feesten (3% vaak geluidhinder, 14% soms);

Minder genoemde bronnen van geluidhinder zijn blaffende honden en horeca(bezoekers).

Veel herrie in het stadscentrum?
Nijmegen Centrum valt inderdaad op:

• Hier geeft 1 op de 3 huishoudens aan vaak geluidsoverlast vanuit de buurt te ervaren, en bijna de helft van de huishoudens op bepaalde momenten.
• Deze geluidsoverlast wordt vooral veroorzaakt door groepen jongeren die op straat rondhangen, buren of buurtgenoten, wegverkeer, horeca(bezoekers) en/of evenementen en feesten.
• n Nijmegen-Zuid komt regelmatige geluidsoverlast minder voor dan elders.

Geuroverlast komt minder naar voren dan geluidsoverlast:

• Zo’n kwart van de Nijmeegse huishoudens heeft te maken met hinder van stank of vieze lucht.
• Net als in eerdere jaren speelt dit vooral op bepaalde momenten (in 20% van de huishoudens) en voor een kleine groep vaak (4% in 2019).
• Stadsdelen waar stankhinder voor bewoners in sterkere mate speelt zijn Nijmegen-Centrum, Lindenholt en ook Nijmegen-Oud-West.

Figuur: Percentage huishoudens dat vaak stankoverlast ervaart in eigen buurt. Bron: Burgerpeiling.

Wat stinkt er?
Bronnen van stankoverlast in Nijmegen zijn vooral:

1. gft-containers of afvalbakken (8% van alle Nijmeegse huishoudens ervaart hiervan soms hinder, 2% ervaart hiervan vaak hinder);
2. barbecue of open vuren (5% soms stankhinder, 1% vaak);
3. wegverkeer (5% soms stankhinder, 1% vaak);
4. honden- of kattenuitwerpselen (4% soms stankhinder, 1% vaak).

Minder genoemde bronnen van stankhinder zijn riolering en open haarden.

Waar stinkt het?
In vergelijking met andere stadsdelen springen eruit:

• Nijmegen Oud-West waar 7% van de huishoudens vaak stankoverlast ervaart, en 20% soms. Vooral van gft-containers of afvalbakken, BBQ of open vuren en honden of katten.
• Nijmegen-Centrum 5% vaak, 36% soms stankoverlast. Overlastbronnen zijn vooral gft-containers of afvalzakken en riolering.
• Lindenholt 5% vaak, 34% soms stankoverlast. Vooral van barbecue of open vuren, honden of katten en gft-containers of afvalzakken.

In Nijmegen voldoet de luchtkwaliteit aan de wettelijke normen. Impact van schadelijke stoffen is er vooral rond de grotere stadswegen.

Is de lucht in Nijmegen schoon?
De luchtkwaliteit in Nijmegen wordt bepaald door een groot aantal factoren, waaronder:

• (Achtergrond)concentraties van schadelijke stoffen door stedelijke en industriële uitstoot en buitenlandse bronnen.
• Lokale emissies door bijvoorbeeld wegverkeer of huishoudens.

Nijmeegse cijfers rond fijnstof, stikstofdioxide en roet zijn gevat in Milieuatlaskaarten. Er zijn twee meetpunten in onze stad uit het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.

Het RIVM meet en presenteert samen met andere overheden de luchtkwaliteit in Nederland. Met behulp van modellen berekent het RIVM de luchtkwaliteit op iedere plek in Nederland. De modellen worden daarbij met de meetgegevens geijkt. Daarnaast zijn er maatschappelijke initiatieven om “zelf” luchtkwaliteit te meten, ook in Nijmegen.
Vanuit wettelijke grenswaarden bekeken is de (berekende) impact van schadelijke stoffen in 2013 tot en met 2016 vooral zichtbaar rond de grotere stadswegen. Er zijn ook andere indelingen en kwalificaties mogelijk.

Figuur: concentraties van stikstofdioxide in de lucht (µg/m³). Bron: gemeente Nijmegen.
Ook de Atlas Leefomgeving maakt de luchtkwaliteit binnen Nijmegen inzichtelijk:

• De roetconcentratie in Nijmegen (2017);
• Fijnstof (2017);
• Stikstofdioxide (2017):
• De ‘Actuele luchtkwaliteitsindex’, ontwikkeld door de RIVM, beoordeelt onze luchtkwaliteit op basis van fijn stof, ozon en stikstofdioxide (berekend en geijkt aan metingen).

Een voorbeeld van de RIVM-roetkaart (jaargemiddelde roetconcentratie):

Figuur: Luchtkwaliteit: berekende roetconcentraties (jaargemiddelde 2016). Bron: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), via atlasleefomgeving.nl .

Volgens de rijksoverheid zijn er sinds 2014 geen (berekende) overschrijdingen van grenswaarden voor fijnstof of stikstofdioxide, behalve op de rivier De Waal:

• De grenswaarden voor fijn stof werden al langer niet overschreden; stikstofdioxide blijft sinds 2014 op alle Nijmeegse wegvakken onder de wettelijke marge. Aan de afname van bepaalde overschrijdingen heeft de opening van de nieuwe stadsbrug De Oversteek (november 2013) bijgedragen.
• Door scheepvaart op de Waal zijn er nog wel overschrijdingen van grenswaarden op de rivier. Deze bevinden zich binnen de rivierbedding en niet op de oevers.

Figuur: Overschrijding grenswaarden stikstofdioxiden op Nijmeegse wegen (in meters wegvak). Bron: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Gemeente Nijmegen (2018).

Menselijke activiteiten leggen een bepaalde milieudruk op lucht, water en bodem, en hebben gevolgen voor natuur en gezondheid:

• Het aantal milieubelastende bedrijven (vergunningsplichtig binnen de Wet Milieubeheer) is het afgelopen decennium afgenomen  van 87 in 2011 naar 59 in 2019.
• Deze bedrijven kunnen dermate gevaar, schade of hinder veroorzaken dat voorschriften nodig zijn.

Figuur: Aantal bedrijven onder de Wet Milieubeheer en risicobedrijven in Nijmegen. Bron: gemeente Nijmegen en ODRN.

Ook de externe veiligheid is belangrijk voor de leefomgeving. Denk aan risico’s van gevaarlijke stoffen:

• Het totaalaantal risicobedrijven binnen onze gemeente lijkt met 51 in 2018 fors hoger dan in voorgaande jaren. Door gebruik van andere brongegevens en extra inspanningen bij informatieverzameling (t.b.v. de zogenaamde risicokaart) is een vollediger beeld ontstaan.
• Het gaat bijvoorbeeld om opslag gevaarlijke stoffen, ammoniak-koelinstallaties, LPG-tankstations of verkooppunten van consumentenvuurwerk.